Luật thay người trong bóng đá theo quy định của FIFA

Thay người trong bóng đá không đơn thuần là thay đổi cầu thủ mà còn là công cụ chiến thuật tối quan trọng, ảnh hưởng trực tiếp đến diễn biến và kết quả trận đấu. Việc hiểu rõ luật thay người trong bóng đá cũng như cách các HLV vận dụng điều đó để xoay chuyển thế trận là điều cần thiết với bất kỳ ai quan tâm đến bóng đá. Cùng tin bên lề tìm hiểu chi tiết bạn nhé.

Luật thay người trong bóng đá cơ bản

Số lượng cầu thủ được thay thế

Theo quy định mới nhất của IFAB (tổ chức chịu trách nhiệm soạn thảo luật bóng đá và được FIFA công nhận), mỗi đội được thay tối đa 5 cầu thủ trong trận đấu chính thức (90 phút). Tuy nhiên, không phải lúc nào HLV cũng có thể dừng trận đấu 5 lần để thay người.

Cụ thể:

• Mỗi đội chỉ được tối đa 3 lần dừng trận để thay người (không tính thời gian nghỉ giữa hiệp).
• Nếu một đội muốn thay 2 cầu thủ cùng lúc thì vẫn chỉ tính là 1 lần thay người.
• Nếu trận đấu kéo dài sang hiệp phụ, đội bóng được phép thêm 1 lần thay người và 1 cầu thủ thay thế (nâng tổng số lên 6 cầu thủ thay thế trong 4 lượt).

Theo các trang tổng hợp kèo bóng đá hôm nay, quy định này được đưa vào áp dụng chính thức từ năm 2022, sau khi được thử nghiệm rộng rãi trong giai đoạn ảnh hưởng bởi đại dịch COVID-19.

Trình tự thực hiện thay người

Để việc thay người diễn ra hợp lệ, các bước phải tuân thủ như sau:

• Trọng tài hoặc trọng tài thứ tư phải nhận được yêu cầu thay người từ đội bóng.
• Việc thay người chỉ diễn ra khi trọng tài chính cho phép, và trận đấu đang dừng (thường là sau tình huống bóng ra ngoài).
• Cầu thủ rời sân phải rời khỏi sân thi đấu hoàn toàn trước khi cầu thủ mới vào sân.
• Vị trí thay người phải nằm gần đường biên giữa sân, trừ trường hợp khẩn cấp (như cầu thủ bị chấn thương nặng gần khung thành).

Nếu một đội để cầu thủ mới vào sân trước khi người cũ rời sân, đây bị xem là vi phạm luật, và trọng tài có quyền tạm dừng trận đấu, thậm chí cảnh cáo hoặc truất quyền thi đấu cầu thủ vi phạm.

Cầu thủ đã thay ra không được trở lại

Một khi cầu thủ đã bị thay ra, không được phép quay trở lại thi đấu trong cùng trận, kể cả khi có chấn thương bất ngờ của đồng đội. Ngoại lệ duy nhất là với thủ môn: nếu thủ môn bị chấn thương, đội vẫn còn lượt thay người và HLV muốn đưa thủ môn cũ quay lại (ví dụ vừa được thay ra vì lý do chiến thuật), thì có thể xem xét cho phép, nhưng điều này rất hiếm và phải có sự đồng thuận của trọng tài chính.

Thay người do chấn động sọ não

Từ năm 2021, một số giải đấu đã thử nghiệm luật thay người đặc biệt do chấn động sọ não (concussion substitution). Đây là quy định nhằm bảo vệ sức khỏe cầu thủ:

• Mỗi đội được phép thay thêm 1 cầu thủ nếu có cầu thủ bị nghi ngờ chấn động não.
• Lượt thay này không tính vào 5 quyền thay người thông thường.
• Cầu thủ bị thay phải được kiểm tra y tế ngay lập tức và không được tiếp tục thi đấu trong ngày.

Chiến thuật xoay quanh việc thay người

Ở phần trên là chia sẻ về luật thay người trong bóng đá. Và có thể bạn chưa biết, việc thay người không đơn thuần là hành động mang tính thể lực, mà còn là chiến lược quan trọng trong quản lý trận đấu. Một HLV giỏi là người biết tận dụng thời điểm, đối tượng và hoàn cảnh để biến việc thay người thành yếu tố thay đổi cục diện.

Thay người để làm mới năng lượng và tốc độ

Trong bóng đá hiện đại, tốc độ và thể lực là yếu tố sống còn. HLV thường tung những cầu thủ trẻ, giàu năng lượng vào sân ở khoảng phút 60–70 để tận dụng khi đối thủ bắt đầu mệt mỏi. Điều này đặc biệt hiệu quả ở các vị trí như tiền đạo cánh, hậu vệ biên hoặc tiền vệ trung tâm.

Ví dụ: một tiền đạo tốc độ cao như Timo Werner có thể không đá chính nhưng lại là lựa chọn lý tưởng để vào sân ở cuối trận, khi hàng thủ đối phương đã xuống sức.

Thay người để thay đổi hệ thống chiến thuật

Một đội có thể xuất phát với sơ đồ 4-3-3, nhưng nếu bị dẫn bàn, HLV có thể thay tiền vệ phòng ngự bằng tiền đạo để chuyển sang sơ đồ 4-2-4 hoặc 3-4-3 tấn công nhiều hơn. Ngược lại, nếu cần giữ tỷ số, HLV có thể rút tiền đạo ra và thay bằng trung vệ hoặc tiền vệ thủ để “đổ bê tông”.

Thay đổi người lúc này không chỉ là thay cầu thủ mà còn là điều chỉnh toàn bộ cấu trúc chiến thuật.

Thay người để gây bất ngờ chiến thuật

Nhiều HLV sử dụng cầu thủ thay người như một “con bài tẩy”, khiến đối phương bất ngờ. Những cầu thủ này có thể là người có kỹ năng đặc biệt: sút xa tốt, không chiến giỏi hoặc đá phạt đỉnh cao.

Ví dụ điển hình: Tại Euro 2020, HLV Southgate của tuyển Anh đưa Jack Grealish vào sân khi đối phương đã bắt bài bộ ba tấn công Kane – Sterling – Saka, và chính sự xuất hiện của Grealish đã tạo đột biến dẫn đến bàn thắng.

Thay người để “câu giờ” hoặc làm chậm nhịp trận

Trong những phút cuối trận, đội đang dẫn trước có thể thay người để kéo dài thời gian, làm gián đoạn mạch tấn công của đối thủ. Đây là chiến thuật gây tranh cãi nhưng vẫn hợp lệ nếu đúng luật. Tuy nhiên, FIFA đã có biện pháp hạn chế điều này như tính bù giờ chặt chẽ hơn và đồng bộ hóa đồng hồ bù giờ theo thời gian bóng chết.

Thay người cho loạt đá luân lưu

Khi trận đấu có thể bước vào loạt sút luân lưu, HLV có thể thay thủ môn giỏi bắt penalty hoặc đưa các chuyên gia đá phạt vào sân. Điển hình là Van Gaal với việc thay Tim Krul bắt penalty thay Jasper Cillessen tại World Cup 2014, quyết định đó đã giúp Hà Lan vượt qua Costa Rica.

Xem thêm: Top các môn thể thao đồng đội hấp dẫn nhất hành tinh

Xem thêm: Bí quyết nước uống của các cầu thủ bóng đá duy trì thể lực

Luật thay người trong bóng đá hiện đại vừa có sự chặt chẽ về quy định vừa có độ mở để HLV vận dụng chiến thuật. Hiểu đúng và tận dụng tốt quyền thay người có thể là chìa khóa giúp đội bóng lật ngược thế trận hoặc duy trì lợi thế mong manh. Khi các giải đấu ngày càng khốc liệt, mỗi lần thay người không còn là một thao tác đơn thuần mà trở thành “nước cờ chiến lược” thể hiện tài năng và tầm nhìn của người cầm quân.